FreeBSD – system operacyjny z rodziny Unix. Do wersji 2.0 wywodził się z systemu 4.3BSD, kolejne wersje wywodziły się z 4.4BSD Lite2; obu stworzonych przez Computer Systems Research Group (CSRG) na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Podobnie jak NetBSD, jest bezpośrednią pochodną 386BSD – systemu będącego pierwszą próbą przeportowania systemu Unix z gałęzi BSD na architekturę IA-32.Początkowo znany pod nazwą Unofficial 386BSD Patchkit.
Inicjatorami projektu byli Nate Williams, Rod Grimes i Jordan Hubbard. Nazwę FreeBSD wymyślił David Greenman z firmy Walnut Creek CDROM, która od początku wspierała projekt. Oficjalną maskotką FreeBSD jest daemon, oficjalnym hasłem jest The power to serve.
Pierwsza wersja systemu ukazała się 30 listopada 1993. Obecnie dostępne i wspierane są 2 wersje stabilne: 11.4 oraz 12.1.
W 2005 podjęto decyzję o przejściu na bardziej regularne wydania. Od tej pory nowe wersje ukazują się co 6-8 miesięcy, aby rozwój systemu stał się bardziej przewidywalny dla podmiotów z niego korzystających. Decyzja ta podyktowana była przeciągającymi się pracami nad rewolucyjną w wielu dziedzinach serią 5.x.
Wprowadzono obsługę systemu plików ZFS, gjournal, inicjator iSCSI, obsługę protokołu SCTP, wsparcie dla TCP Segmentation Offload i Large Receive Offload w sterownikach części kart sieciowych, nowy alokator pamięci (jemalloc) i poprawiono wsparcie architektury ARM
(Więcej szczegółów na temat wydań poszczególnych wersji w kalendarium Informatyki)
FreeBSD jest darmowym systemem operacyjnym dostępnym z pełnym kodem źródłowym. Źródła całego systemu wraz z historią (istnieje możliwość pobrania najstarszych wersji) – nie tylko jądra – dostępny jest w centralnym repozytorium opartym na Subversion. Nad rozwojem projektu czuwa zamknięta grupa programistów – tzw. Core Team, który nadzoruje pracę oficjalnych deweloperów (committers) i innych programistów.
Rozprowadzany na zmodyfikowanej licencji BSD pozwalającej na integrację kodu do projektów zamkniętych pod warunkiem załączenia informacji o autorach.
System zgodny z normą POSIX. Powłoka – każda zgodna z normą POSIX, domyślnie dostarczany z csh (de facto tcsh) i sh (oparte na ash). System plików – FFS, UFS, UFS z rozszerzeniem softupdates, UFS2 (w wersjach nowszych od FreeBSD 5.0). Obsługiwane są również nienatywne systemy plików, np. ZFS (ZFS wersja 6 we FreeBSD 7, ZFS wersja 13 we FreeBSD 8, ZFS wersja 14 we FreeBSD 8.1, ZFS wersja 28 jest aktualnie w fazie testów), XFS (w wersji 7), linuksowy ext2 oraz FAT oraz podsystem FUSE. Format binariów – obecnie ELF, do wersji 2.2.8 a.out. Jądro monolityczne, aczkolwiek z możliwością dołączania i odłączania modułów podczas pracy systemu.
FreeBSD charakteryzuje się dużą ilością nowinek w porównaniu z innymi systemami wywodzącymi się 4.4BSD: NetBSD i OpenBSD. Początkowo inicjatorzy projektu FreeBSD postanowili skupić się na stworzeniu systemu dla najpopularniejszej architektury sprzętowej i386. Z czasem jednak zaczęły się ukazywać także wersje dla architektur NEC PC-9801, DEC Alpha (od wersji 7 systemu architektura ta przestaje być obsługiwana), Sun UltraSPARC, AMD64, IA-64 Itanium, ARM i PowerPC; od wersji 8 eksperymentalnie również MIPS.
W trybie zgodności ABI można uruchamiać programy skompilowane dla Linuksa, SCO oraz SVR4 (Solaris). Binaria dla systemów BSDI, NetBSD i OpenBSD są uruchamiane w niezmienionym trybie (natywne ABI).
FreeBSD korzysta z opartego na źródłach systemu pakietowania znanego jako porty. Szkielet tego rozwiązania opiera się na plikach automatyzujących Makefile dla BSD make. Repozytorium portów zawiera ponad 20 tysięcy programów przystosowanych do działania na tym systemie. Na bazie portów udostępniane są prekompilowane pakiety binarne z domyślnymi opcjami dla wszystkich aktualnie obsługiwanych wersji i architektur sprzętowych FreeBSD. Zalety portów przyczyniły się do tego, że stały się bazą lub zainspirowały rozwój zbliżonych rozwiązań wykorzystywanych w systemach OpenBSD, NetBSD (pkgsrc) oraz jednej z dystrybucji GNU/Linuksa, Gentoo (portage).
Ze względu na swą wydajność i niezawodność często stosowany jako serwer lub zapora sieciowa. FreeBSD używany jest m.in. przez Apache.org, Netflix, FlightAware, Yahoo!, Yandex, Netcraft, Sony Playstation 4, WhatsApp.
Na FreeBSD przeniesiono wiele aplikacji szeroko wykorzystywanych w GNU/Linuksie – m.in. Open Office, KDE. Dzięki temu system stał się bardziej użyteczny w zadaniach biurowych i multimedialnych. Ułatwia to życie administratorom, którzy mogą połączyć system codziennego użytku z „poligonem” do testowania nowych rozwiązań.
Ze względu na liberalną licencję fragmenty jego kodu znalazły się w takich projektach jak Microsoft Windows, a ostatnio OS X oraz OS X Server, który powstał w oparciu o mikrojądro Mach i rozwiązania zaczerpnięte z FreeBSD oraz NetBSD. Ponadto wiele zamkniętych urządzeń (np. routery Junipera czy sprzętowe zapory firmy Nokia) działa w oparciu o FreeBSD. PlayStation 4 pracuje na systemie OrbisOS, który również oparty jest o FreeBSD.